#7 Mandarina IPA

On november 4, 2015november 4, 2015 By dybingsUnder Øltype, Brygging, Etikett, Flasking, OppskriftKommenter innlegget

Sidan brygging har ein del daudtid, hadde den effektive delen av meg funne ut at brygging og flasking samtidig var ein god ide. Med andre ord ein mann som gjer to ting på en gang. Kva meir kan gå gale?

Sidan eg ikkje har laga IPA sidan første brygg, er det dette som står på planen i dag. Ølet eg skal lage heiter Mandarina IPA. Namnet er ikkje henta frå fruktdisken på Spar, eller menyen på næraste Kina sjappe. Namnet kjem frå humlesorten Mandarina Bavaria. Denne humla har ein behageleg fruktig smak, med hint av mandarin, søt appelsin og urter. Her får ein naturleg nok dekka minst tre av dei fem om dagen!

Sidan eg skulle gjere to ting på ein gong så hadde eg alliert meg med naboen i dei kritiske fasane. Kverna vart handtert av to stødige karar, og kverna malt hamna i kjelen.

Sidan eg enda ikkje hadde starta å multitaske gjekk mesking som ein draum, og brygget var klart til kok.

Når vørteren hadde byrja å koke var det klart til flasking, og eg gjekk då frå singel- til multitasking. Sukkerlake hadde eg klokeleg klargjort på førehand slik dette blei i det minste gjort rett. Halvvegs ned i karet kom eg på at eg ikkje hadde gjort FG målinga, og eg heiv meg rundt med pipetta. BRIX verdien blei tasta inn i refraktometer kalkulatoren, og verdien var heilt på tryne. Hadde noko gått gale i gjæringa? Her var gode råd dyre. Hydrometer vart henta fram for kontrollmåling, og her var ein rett på 1,012. Akkurat der ein skal vere.

Sidan refraktometer ikkje hadde svikta meg tidlegare gav eg meg naturelg nok ikkje så lett med dette. Etter mykje knoting og ein augneblikk av fornuft, kom eg til at eg sjølvsagt brukte feil kalkulator. Med riktig versjon hamna eg også der på 1,012 i FG. Gleda vart dessverre ganske kortvarig då slurpelydane frå heverten tala om mangel på merksemd og omsorg. Fornærma som den var slapp den eit par hikst før den gav seg for dagen.

Forsøk på å få opp dei siste litera med øl resulterte berre i at gjæra blei virvla opp, og det var vel Dodraugen som enda opp med den beste kvelden av alle.

Når det var klart til tapping kom naboen over, og ein fekk igjen balanse i universet. Tappinga resulterte i 40 flasker Sambryggs(s)øl, samt smaksprøve til flaskaren og korkaren. Dette blir bra!

Med flaskinga unnagjort burde resten av prosessen vere plankekøyring, men den gang ei. IPA er eit øl som kjenneteiknast av mykje smak, og det som lager smaken er mykje humle. Dette er eit problem for filteret på Grainfatheren. Dette har ein tendens til å tette seg, og allereie etter 5 minutt rann det sakte.

Mi rutine har då vore å skrape vekk det verste med storsleiva, og kvifor endre noko som verkar? Problemet denne gong er at styrkedråpane frå flaskinga tydelegvis hadde gitt meg kjempekrefter, slik at neste gong det var tid for skraping, var det ikkje noko filter å skrape? Det låg å kose seg på botn av kjelen, og syntes at skrapinga mi ikkje høyrde heime nokon stad. Utan filteret gjekk det ikkje lang tid før pumpa gikk tett, og straumen av øl til gjæringskaret stoppa opp. Løysinga blei hard, men kjærleg massering av slangen mellom Grainfatheren og motstraumskjølaren. Dette fekk etter litt pumping ut driten av systemet slik at pumpa igjen fungerte. Jaja. Det er i motbakkar det går oppover.

Mandarina IPA:

Est Original Gravity: 1,058
Estimated Alcohol by Vol: 5,8 %
Batch Size: 24 liter
Bitterness: 66,4 IBUs
Est Color: 10,8 EBC

Malt
5,60 kg UK Pale Malt 3
00 g German Wheat Malt
100 g UK Amber malt

Humle
60 g Mandarina Bavaria, First Wort Hopped.
60 g Mandarina Bavaria,, 15 min.
60 g Mandarina Bavaria, 15 min.
130 g Mandarina Bavaria, Dry-Hopped.
1 g Protafloc, In mash

Gjær
Safale US-05

#6 Sambryggs(s)øl

On oktober 20, 2015oktober 20, 2015 By dybingsUnder Brygging, Etikett, Oppskrift1 kommentar

Tid for brygging. Gjæringsskapet har stått tomt i ei heil veke, og det er ikkje innanfor! Denne gongen prøver eg meg på eit øl som kollegaer i Sambryggeriet har hatt stor suksess med. Så stor suksess at dei har blitt kommersielle. Dette settet, og fleire andre finn ein no på Vinbua på Moa.

Det er ikkje godt å vite kva avtale Knoll har fått for ølsetta sine, men rykta og ganglanget tilseier han har fått store rabattar i andre etasje.

Ikkje veit eg kva gutane snorta når dei fann på namnet Gypsumsnorter. Naturleg nok vart dette namnet alt for avansert for ein stakkars bygdegut, så eg enda på Sambryggs(s)øl.

Pretty in pink. Det er gutane i Sambryggeriet det.

For ein gong skuld brukte eg kameraet på telefonen ganske flittig for å dokumentere reisa frå korn til øl.

Det er ikkje noko juks i prosessen, og Djupdalsbrygg følgjer den tyske reinheitslova. Her nyttast berre malt, humle, gjær og vatn. Samt grøne joggesko.

Det er viktig å blande godt når ein tilset malt i vatnet. Om ein slurvar i meskinga vil ein ikkje få ut alt gjærbart sukker. Då endar ein med eit øl som får lågare alkoholprosent, noko som kan øydeleggje balansen i sluttproduktet.

Grainfatheren sirkulerer vørteret gjennom heile meskinga. Sjølve malten ligg i eit rør i midten med rist i toppen og botn.

Når meskinga er ferdig løftar ein opp innerrøyret og let det renne av. Når det nesten ikkje dryp lengre, kan ein trykke rista på toppen ned til den kviler på maltet. Då er det tid for skyljing av maltet. Formålet med skyljinga er å få ut siste gjærbare sukker, samt få det endelege volumet med væske før koking. Grainfather har laga ein snedig app. Denne bereknar mengd vatn til både mesking og skyljing, med utgangspunkt i frå mengda med malt. Veldig greitt for ei urøynd sjel.

Før kokning dannar det seg det seg ein del skum på toppen. Dette er viktig å røyre inn slik at det ikkje kokar over.

Det er i kokefasen ein tilset humla. Ulike typar blir tilsett for å gje både bitterheit og aroma. Tidspunktet det blir satt til i kokeprosessen er og viktig for å behalde balansen i ølet.

Sidan bryggeprosessen tek ein del timar, og ein god del av dette er dødtid, kan ein sørge for å vaske ting undervegs. Reinhald er som kjend særs viktig.

Elles så kan ein bruke tida til noko langt meir fornuftig. Smaksprøve.

Kolchen var godt drikkandes allereie, sjølv om den bør lagrast kaldt minst ein månad.

Mr Neslon har fått ein fantastisk klårleik, og den byrjar å modne som den skal. Skål!

Passe fullt ølleskap?

Dessverre kan ein ikkje berre drive med smaksprøving i solskinet. Når det er ferdig å koke, må ein gjere måling av OG. Her nyttar eg både eit hydrometer for øl, og eit refraktometer. På refraktometeret må ein rekne om verdien ein får i BRIX til OG. Dette gjer ein enkelt på Bryggekalkulatoren. Eg kjem som regel ut med en verdi som er ganske lik på begge målingane, og nyttar ofte middelverdien av desse målingane for OG verdien.

Det blei om lag 22 liter til gjæring.

Endelig er det liv i gjæringsskapet igjen.

Sambrygs(s)øl

Est Original Gravity: 1,060
Estimated Alcohol by Vol: 6 %
Batch Size: 45 liter
Bitterness: 35 IBUs
Est Color: 15 EBC

Malt
4,25 kg Pale Malt (6 EBC)
350 g münchenermalt, 25 EBC
400 g hvetemalt,
350 g pale crystal malt, 70 EBC

Humle
15 g Citra, pellets, 60 min.
15 g Cascade, pellets, 15 min.
15 g Citra, pellets, 15 min.
15 g Citra, pellets, 2 min.
15 g Cascade, pellets, 2 min.
10 g Amarillo, pellets, 2 min.
15 g Citra, pellets, tørrhumle fra dag 5
15 g Cascade, pellets, tørrhumle fra dag 5
10 g Amarillo, pellets, tørrhumle fra dag 5
Gjær: Safale US-05

Globetrottar eller kortreist?

On oktober 13, 2015oktober 14, 2015 By dybingsUnder GenereltKommenter innlegget

Gulatingslova:

”Enno ei ølgjerd har me lov å gjera, husbond og husfru like mykje malt kvar, etter vekt, og signe det jolenatti til takk frå Krist og Sankta Maria, til godt år og fred. Um so ikkje vert gjort, skal det bøtast tre merker til biskopen. Men um nokon sit soleis tre vintrar at han ikkje gjer ølgjerdene eller greider dei bøtene som me har lagt på for kristendomen vår, og han vert sannskyldig i det, då har han forbrote kvar penning av godset sitt. Det eig kongen vår halvt, men halvt biskopen. Um han ikkje vil det skal han fara ut or riket åt kongen vår”

Ølbrygging i Noreg har tradisjonar sidan Kvitekrist var bleiebarn, og Tor og Odin var dei gilde gutane. Som ein ser av teksten over, leika ein ikkje når det kom til brygging. Gulatingslova seier at den som ikkje bryggja, kunne misse både gard og grunn, og i verste fall bli landsforvist.(Slik fekk ein fylt opp Island!)

Kva har dette med kortreist lurer sikkert den observante lesar på no. I mitt haud er det ikkje tvil i at øl som har bevegd seg omlag tjue meter i heile livsfasen, følast som eit kortreist produkt. Likevel er ikkje ølet ein lagar så veldig kortreist. Malten er gjerne europeisk, medan gjær og humle kan kome frå alle verdas hjørne. Difor var det særs interessant å lese ein artikkel av den mest skriveføre av søskena Dybdal om Det heilnorske ølet.

Ein kan sikkert diskutere i det vide og breie om korleis ølbrygging har utvikla seg dei siste åra. Det produktet dei fleste av oss sit med i glaset i dag, er nok langt unna det anane våre laga i store stampar. Likevel må det vel seiast at det freistar å prøve humle frå hagen, og urter frå Noreg, når eg skal starte å bevege meg utanfor standardane. Her blir det spanande å sjå kva oppskrifter og moglegheiter som kan kome ut av eit slik prosjekt?

Krøll på tunga i andre vers?

On oktober 6, 2015oktober 6, 2015 By dybingsUnder Flasking, Generelt, UtstyrKommenter innlegget

Neida. Eg har ikkje prøva meg på Nystemten eller eit av Øystein Sunde sine verker. Her er det gylne tonar i glas og flaske som gjeld. Men er det falske tonar, eller har DjupdalsBrygg treft med stemminga?

Tolmod er som kjent ein dyd. Her slit eg litt. Eg har ikkje sett noko til dyden på ei stund, og verkar difor ikkje å vere oppsett med tolmod? Dette gir utslag i prøvesmaking (av øl som skal lagrast i fleire månader) etter ei veke. Omlag som å prøvesmake vin, når druene blir plukka med andre ord.

Turen var komen til Andre vers. Det var litt lite futt og fylde etter ei veke i Første vers. Difor har eg faktisk klart å vente til det var hadde gått heile to veker!!! før eg starta på Andre vers. Det verkar, merkeleg nok, som det var noko i at denne type øl skal lagrast ei stund. Allereie etter to veker har Andre vers fått eit større smaksbilete, og kullsyra byrja å kome på plass. Eg er litt usikker på om det er gjærtypen som gjer at det blir litt lite kullsyre i Første og Andre vers, men det var heldigvis litt meir sprut i Andre vers. No skal dei få stå kaldt nokre månader og så er det berre å gle seg til jul!

Eg skulle eigentleg flaske Krøll(sch) på tunga i helga, men sidan Growlerane mine låg på Meny, venta eg til måndag for å få teste desse.

Sjølvsagt er det juks å sette seg inn i korleis ein ny dings verkar på førehand. Googling undervegs den einaste rette måten å gjere det på. Ein «How to» YouTube medan ein tappar er og innanfor.

Resultatet gav seg naturleg nok sjølv. Ikkje hadde eg CO2 patron til å karbonere med, og butikkane var stengde. Enden på visa blei at det blei sukkerlake her og. På Growler er det visst vanleg å nytte 4-5 gram sukker pr liter øl, men sidan det er same dunken som er nytta til flaskene, blei det 6 gram pr liter på alt.

Resultatet blei rundt 23 liter Kolsch. 8 liter på growler og 30 flasker.

Kjære Gud,
Eg ber om tolmod.
Og eg vil ha det AKKURAT NO!

Sjølvsagt måtte det ein smaksprøve på bordet under flaskinga. Og her er vi tilbake til tolmoda igjen. Mr Nelsons Fillecountry hadde blitt heile ei veke gammal på flaske, og då var det «klart» for smaksprøve.

Kullsyra var ikkje heilt på plass, men den skumma fint. Må vel seie at det var litt mindre smak enn eg hadde venta. Dette smakte meir pils enn APA, men etter ei veke så er nok ikkje alle smakar ferdig utvikla.

Los tres amigos

Sidan det er tomt i gjæringsskapet så lyt eg planlegge ei brygging til helga. Ikkje bra med tomme skap. Skal eg rekke sju sortar til jul så har eg inga tid å miste!

Flasking av Mr. Nelsons Fillecountry, samt nytt kjøleskap.

On september 27, 2015september 27, 2015 By dybingsUnder Flasking, UtstyrKommenter innlegget

I buddhismen heiter det: «Eig du meir enn sju ting, er det tinga som eig deg.» I heimebryggismen vil eg seie: «Eig du mindre enn sju kjøleskap, har du for få.» Difor var det med stor glede at kjøleskap nummer fire kom i hus. Intensiv brygging dei siste vekene byrjar å gje resultat i form av ein god del øl på flaske.Skal det bli plass til alt, må logistikken planleggast nøye.

Det største kjøleskapet har no blitt øleskap, medan det mellomstore kjøleskapet har tatt over gjæringa. Reine eventyret dette, når ein tek med at det minste kjøleskapet skal inn under trappa. Viktig med kortreist øl.

Tilbake til det viktigaste. Flasking av Mr. Nelsons Fillecountry. Eg må seie at dette ølet ser særs delikat ut.

For den observante lesar kan ein skimte litt av flasketreet på biletet. Eit vellukka resultat avhenger av god hygiene gjennom heile prosessen. Alle flasker og korkar blir skylde i StarSan før ein tappar ølet på flaske.

Med god hjelp til korking frå nabo, Hans Eivind, enda vi på 43 flasker APA. Etter ein liten prøvesmak kan ein vel ikkje seie noko anna enn at det blir ei iskald Mr. Nelson om 14 dagar.

#5 Krøll(sch) på tunga

On september 19, 2015september 19, 2015 By dybingsUnder Øltype, Brygging, Etikett, OppskriftKommenter innlegget

Kolsch

Av ein eller annan grunn finn eg Kolsch umogeleg å uttale. Det kjem både r, o og dobbelt l i uttalen? I eit forsøk på å lære kva det heiter tok eg det gamle skule trikset og skreiv ordet fleire gonger. Om det hjalp noko er ein annan sak. Namnet på øla gav seg i grunn sjølv. Krøll(sch) på tunga.

Oppskrift:

Forventa min OG: 1.050

Forventa FG: 1.012

Forventa IBU: 27.8

Batchvolum: 25 liter

Korn:

Pilsner Malt: 5.5kg (96%)

Munich Malt: 0,2 kg (4%)

Humle:

90min:

Hallertauer Mittelfruh 6,3 % 33 g

10 min:

Hallertauer Mittelfruh 6,3 % 15 g

5 min:

Hallertauer Mittelfruh 6,3 % 20 g

Gjær:

4 pakker White Labs WLP029-German Ale/Kolsch

Koking: 90 min

Mesking:

60 min: 65 grader

10 min: 75 grader

Gjæring: 14 dager på 18 grader

OG havnet litt over forventa, men sidan eg var litt over ein liter under forventa volum er ikkje det noko uventa.

Kölsch er ein øltype frå området rundt Køln. I motsetjing til mange lyse øl er Kölsch overgjæra (gjæring på rundt 20 grader), men den skal lagrast ved lav temperatur som annan lager etter gjæring. Ølet er lyst, gyllent og med mild bitterheit.

Flasking. Julefantasi, Andre vers.

On september 19, 2015september 19, 2015 By dybingsUnder FlaskingKommenter innlegget

For å bøte på skandala frå førre flaskeøkt, har underteikna vore å kjøpt raude topper til Andre vers. No blir det endeleg juleøl i riktig farge!!!!! Assistenten sneik seg med på biletet.

Eg burde sjølvsagt ha ordna med stjerne i toppen på flasketreet for å få julestemninga. Det tek eg igjen neste år.

Etikettering

On september 17, 2015september 17, 2015 By dybingsUnder Etikett, GenereltKommenter innlegget

Etikettering, lim og mangel på etikette. Livet for ein ølbryggjar er sanneleg variert. No skal det seiast at det var med stor stoltheit at dei første to etikettane blei limde på.

Og med stor keisemd eg tok dei nest 73……….

Legg merke til at øla står trygt plassert under tredemølla. Her må det drikkast om ein skal få trimme skrotten. Eg gjekk sjølvsagt tom for lim når det var to etikettar att…

Når ein lagar mat så er det viktig å varme opp kokken. Når ein limar etikettar så er det viktig å halde limaren varm.

#4 Mr. Nelsons Fillecountry

On september 17, 2015september 27, 2015 By dybingsUnder Brygging, Etikett, OppskriftKommenter innlegget

«Jamen Pernille, da. Det er helt sant, æresord»

Kanskje Mr. Nelson sitt utbrot : «Dette er eit fillecountry» kom av at han ikkje hadde fått eit øl oppkalla etter seg? DjupdalsBrygg har sjølvsagt tenkt å gjere noko med det, og Mr. Nelsons Fillecountry er no til gjæring. Som Mr. Nelson er det sjølvsagt ein amerikanar, og vi håper at Tralle Tonetroll held seg unna dunken.

Ølet som bryggjast er ein APA (American Pale Ale) med Nelson humle i. OG kom ikkje heilt opp på det den skulle vere (1.056), men retta for litt større volum med vørter så vart det nok ikkje det heilt store avviket.

Oppskrift:

Forventa min OG: 1.059

Forventa FG: 1.014

Forventa IBU: 40.9

Batchvolum: 23 liter

Korn:

Belgian Pale Malt: 5.4kg (86%)

Wheat Malt: 0,5 kg (8%)

Amber Malt: 0,4 kg (6%)

Humle:

90min:

Australian Galaxy 15,0 % 14 g

15 min:

NZ Nelson Sauvin 12,5 % 23 g

5 min:

NZ Nelson Sauvin 12,5 % 23 g

Gjær:

2 pakker US-05 tørrgjær

Koking: 90 min

Mesking:

60 min: 65 grader

10 min: 75 grader

Gjæring: 14 dager på 18 grader

Etter to dunkar med julebrygg må eg seie at det lyse ølet såg særs lekkert ut i karet.

22.5 liter klart til gjæring.

Etikett:

Flasking av juleøl

On september 13, 2015september 13, 2015 By dybingsUnder Etikett, Flasking, GenereltKommenter innlegget

Då var det klart for flasking av juleøl. Nydelege mørke dråpar som er klar for eit liv i flaske.

Dessverre utvikla det seg raskt til eit skandalearrangement. Sidan FeilNotFound IPA’en hadde fått ei veke på flaske, var naturleg nok tolmoda vekk. Rutinert nok var ei flaske lagt på kjøl tidlegare på dag, og då var det klart for smaksprøve.

Sidan det berre var ei veke sidan flasking, var det usikkert om ølet var skikkelig karbonert. Ein skikkelig pssst når korka blei opna, gjorde all otte til skamme.

Og her var det verkeleg skandala byrja. Det var både anerkjennande nikk, god tone, ja til og med eit smil etter prøvesmaking. Slik laussleppt åtferd høyrer naturleg nok ikkje heime nokon stad på Sunnmøre, og eg må be om orsaking til naboane for denne framferda.

Heldigvis kom vi raskt ned på jorda igjen då heverten nesten hadde tømt karet med juleøl.

Med smaksprøven om bord, gjekk flasking og korking som ein leik. Snart hadde vi 40 smekre juleøl klare til lagring.

Litt urutinert antok underteikna at han hadde kjøpt in raude korkar(den gang ei), og sidan alt passar til blått (gjer det ikkje?) så blei det blå topp på juleøla. Kritikken har naturleg nok ikkje latt vente på seg. Sambryggeriet har allereie kalla det ei skandale, og eg lyt vel krype til Vinbua og skaffe raude korkar til Andre vers.

Etiketten blei i det minste juleraud.