Nytt år, nyttårsløfte, brotne nyttårsløfte. Rakettane skotne opp, eller som ein god sunnmøring vil seie. Pengane skotne opp. I Ålesund blei naturleg nok fellesfyrverkeriet utsett. «Dårleg vêr» var årsaka, men vi veit jo godt at det blir lenge til det blir rakettar over Ålesund, når pengane kan settast på konto til neste år.

I tida der lukta av svidd ribbefett har flytta seg frå kjøkkenet til treningsstudioet, er det tradisjonen tru klart for pilsbrygging. Pils har om lag same status i heimebryggjarmiljøet som ein Grandiosa har på ein italiensk restaurant, eller ein kvalfangar på eit Greenpeace møte. No har det seg slik at eg tykkjer at det er godt med eit Grandiosa stykke ein gong i blant, og det er jo heilt greitt med eit glas kald pils på ein varm sommardag. Det er no ikkje kvart år ein får oppleve ein varm sommardag på Sunnmøre, men skulle det skje i år, er det viktig å vere klar.

Kostoptimalisering er eit godt sunnmørsk ord, men det er vel og det ordet som har gitt pils eit dårleg rykte. Pilsa dei fleste kjenner kjem frå masseproduserte standardprodukt frå store leverandørane, og ein treng ikkje vere raskaste geparden på savanna for å skjøne at målet for slik produksjon er: Godt nok. Skal ein lage god mat eller drikke vil det råvarene som ligg til grunn som gjev kvaliteten på sluttproduktet. Og her har heimebryggjaren den store fordelen. Med dei voluma vi operer i er det til og med mogleg for ein sunnmøring å ta kosten for skikkelege råvarer.

No er pils ei av dei større utfordringane ein kan ha som bryggjar. Produksjonen tek lang tid, og det er lite smak å skjule eventuelle feil bak. Pils er eit undergjæra øl, og her skjer gjæringa ved rundt ti grader. (Dette kan variere frå 5-13 grader etter type øl og gjærkultur.) Ein må rekne med minimum tre veker i gjæringsskapet. Etter det er det to veker med karbonering, før pilsa skal lagrast kaldt i fleire månader. At ein fort må vente 4-5 månader før ein kan ta ein velfortent smak er ikkje uvanleg.

Spørsmålet som naturleg kjem opp då er kvifor gidd ein å lage ein utskjelt drikk som pils, som det er vanskeleg å lage, og som ein ikkje får smake før varmen har løfta skjørtelengda nokre knepp opp. Her kjem sunnmøringen fram. Eg hadde sett for meg at eg kom til å lage ein del pils når eg starta opp, og som god sunnmøring kjøpte eg då inn 1 kg med Saaz humle (sidan ein fekk rabatt på kjøp på over ein kilo.) No sat eg då igjen med godt over ein halv kilo med humle som måtte brukast opp. I tillegg så hadde eg igjen både pilsner og Munich malt frå i fjor, så kosten med å lage å lage to dunkar pils kom på heile 2 kroner. (Eg måtte supplere med noko Munich malt.) Ein annan ting med pils, er at det er greitt å ha eit øl som ikkje er så alkoholsterkt som ein del APA og IPA ofte er. Til slutt er det jo mange som ikkje er glad i mørkt eller mykje humla øl, og det er kjekt å kunne ha eit alternativ å servere desse i lysteleg lag.

#19 Restepils

Sidan det tek lang tid å lage pils, nyttar eg høve til å lage to brygg samtidig. Eg hadde tenkt å lage begge brygga samme dag, men sidan pils skal koke minimum 90 minutt enda eg med å dele det opp over to dagar. Først ute var Restepilsa. Oppskrifta er ein variasjon av Djupdalsk pilsner, men har litt anna bitterhumle og litt mindre Saaz humle.

Begge brygga bygg på pilsoppskrifter fra Gahr Smith-Gahrsen.

Oppskrift Restepils

Bohemian Pilsner (2 B)

Type: All Grain

Batch Size: 22,50 l
Boil Size: 28,00 l
Boil Time: 90 min

Ingredients
Amt	Name	Type	#	%/IBU
4,00 kg	Pilsner (2 Row) Ger (3,9 EBC)	Grain	1	93,0 %
0,30 kg	Munich Malt – 20L (39,4 EBC)	Grain	2	7,0 %
16,00 g	Horizon [12,00 %] – First Wort 60,0 min	Hop	3	23,7 IBUs
40,00 g	Saaz [3,75 %] – Boil 30,0 min	Hop	4	12,9 IBUs
0,50 Items	Whirlfloc Tablet (Boil 15,0 mins)	Fining	5	–
40,00 g	Saaz [3,75 %] – Boil 10,0 min	Hop	6	6,1 IBUs
40,00 g	Saaz [3,75 %] – Boil 2,0 min	Hop	7	1,4 IBUs

 

Est Original Gravity: 1,043 SG
Est Final Gravity: 1,011 SG
Estimated Alcohol by Vol: 4,2 %
Bitterness: 44,1 IBUs
Est Color: 8,5 EBC

Measured Original Gravity: 1,049 SG

Mash Steps
Name	Description	Step Temperature	Step Time
Mash In	Add 18,21 l of water at 59,9 C	55,0 C	15 min
Mash step 2	Add 0,00 l of water and heat to 67,0 C over 4 min	67,0 C	20 min
Mash Step 3	Heat to 72,0 C over 4 min	72,0 C	20 min
Mash Out	Heat to 77,0 C over 4 min	77,0 C	5 min

Fermentation: 21 days
Fermentation Temperature: 10,5 C
Storage: Minimum 1 month at 4 C. Preferably at least 3 months at 4 C

#20 Djupdalsk pilsner II

Av dei to pilsa eg laga i fjor, var det Djupdalsk Pilsner som var den beste. Den holdt seg derimot ikkje like godt i lagring, og etter ca 9 månader byrja kvaliteten å bli dårlegare. Ein får håpe at det bli eit par soldagar i år, slik ein får drukke opp alt før sommaren er over.

Til slutt står begge dunkane til gjæring. Det er ikkje same spruten over gjæring på 10 grader, men resultat kjem sakte men sikkert her og.

Oppskrift Djupdalsk Pilsner II

Bohemian Pilsner (2 B)

Type: All Grain
Batch Size: 23,00 l
Boil Size: 28,00 l
Boil Time: 90 min

Ingredients
Amt	Name	Type	#	%/IBU
4,40 kg	Pilsner (2 Row) Ger (3,9 EBC)	Grain	1	92,6 %
0,35 kg	Munich Malt – 20L (25 EBC)	Grain	2	7,4 %
55,00 g	Saaz [3,75 %] – First Wort 120,0 min	Hop	3	26,6 IBUs
45,00 g	Saaz [3,75 %] – Boil 30,0 min	Hop	4	14,0 IBUs
0,50 Items	Whirlfloc Tablet (Boil 15,0 mins)	Fining	5	–
45,00 g	Saaz [3,75 %] – Boil 10,0 min	Hop	6	6,6 IBUs
45,00 g	Saaz [3,75 %] – Boil 2,0 min	Hop	7	1,5 IBUs

 

Est Original Gravity: 1,048 SG
Est Final Gravity: 1,011 SG
Estimated Alcohol by Vol: 4,8 %
Bitterness: 48,8 IBUs
Est Color: 9,2 EBC

Measured Original Gravity: 1,046 SG

Mash Steps
Name	Description	Step Temperature	Step Time
Mash In		66,0 C	90 min
Mash Out		75,0 C	10 min

Fermentation: 21 days
Fermentation Temperature: 10,5 C
Storage: Minimum 1 month at 4 C. Preferably at least 3 months at 4 C